از نگرانیهای یکی دو ماه گذشته مدیران و تصمیمگیران در شرکتهای تأمین سرمایه، یکی همین موضوع الزام به خرید اوراق دولتی است. هم اصل قصه محل اشکال است و هم مجازاتی که در صورت عدم خرید تدارک دیده شده، قابل تامل است. بحث مجازات مدیران و درگیر کردن صندوقها با مقامات مالیاتی به تنهایی انگیزه مدیران صندوقها برای حفظ یا توسعه را از میان خواهد برد و این یعنی کوچک شدن دایره داراییهایی که تحت مجوزهای مقام بازار سرمایه به پیش برده میشوند. موارد مذکور بخشی از دیدگاههای محمد وطنپور، مدیر عامل تأمین سرمایه سپهر به شمار میآید. فرصتی فراهم شد تا پیرامون بررسی روند فعالیتهای تأمین سرمایه سپهر و برخی مسائل بازار سهام، نظرات قابل تامل مدیر این شرکت تأمین سرمایه را جویا شویم.

 در حال حاضر چه صندوقهایی دارید و شرایط آنها چگونه است؟
تأمین سرمایه سپهر پنج صندوق فعال دارد. در میان آنها صندوقهای «اندوخته پایدار سپهر» و «پارند پایدار سپهر» از جمله صندوقهای بادرآمد ثابت هستند که منابع سرمایهگذاری شده در آنها بالغ بر 10 هزار میلیارد تومان است. «اندوخته پایدار سپهر» که طی چند سال گذشته از طریق شعب بانک صادرات ایران و در حال حاضر از طریق بسترهای الکترونیکی عرضه میشود، در میان عموم مردم به جایگاه خوبی دست یافته است. «پارند پایدار سپهر» هم به عنوان یک ETF بورسی بطور ویژه مورد استقبال اهالی بازار سرمایه است و به عنوان یکی از المانهای پرتفوی سرمایهگذاری مورد استفاده قرار میگیرد.
صندوقهای سرمایهگذاری «همیان سپهر» و «سپهر آتی» نیز از جمله صندوقهای سهامی و مختلط هستند و عملکرد خوبی در حوزه سهام از خود بر جای گذاشتهاند. صندوق بازارگردانی سپهر نیز که در حال حاضر بازارگردانی سهام بانک صادرات ایران و سرمایهگذاری خوارزمی را بر عهده دارد، محملی جهت عملیات بازارگردانی سهام شرکتهاست. در نظر داریم که با اصلاح ساختار صندوق و تبدیل کردن آن به صندوق Multi NAV به تدریج بازارگردانی سهام سایر شرکتها را نیز برعهده بگیریم و خدمات بازارگردانی سهام را بهصورت حرفهای در اختیار ناشران قرار دهیم.
 چرا بیشتر مشتریانی که اوراق را در بازارسرمایه خریداری میکنند، حقوقیها هستند؟
مکانیزم فروش اوراق بادرآمد ثابت در بازار و سیاست پایبندی به نرخ اسمی پایین که در شرایط فعلی متفاوت از نرخ واقعی است، روی هم رفته وضعی را فراهم آورده است که خریداران خرد اوراق بدهی امکان بهرهمندی از بازده اقتصادی مناسب را ندارند و این خریداران عمده اوراق بدهی هستند که امکان عقد قراردادهای تکمیلی را دارند. به عبارت دیگر باید چنین گفت که بازار اوراق بدهی، بازار اعداد بزرگ است و اشخاص با مبالغ کم نمیتوانند طرف ناشران برای انتشار اوراق بدهی باشند. به همین جهت قراردادهای تکمیلی که نرخ بهره را به میزان لازم نسبت به نرخ اسمی افزایش میدهد، با خریداران عمده منعقد میشود. این را نیز در نظر داشته باشید که در شرایط فعلی خریداران خرد اوراق بدهی نیز بازدهی مناسبتری نسبت به سپرده بانکی متناظر دریافت میکنند.
 چالشهای تأمین مالی در بازارسرمایه چیست و چه راهکاری را برای رفع این گونه مشکلات پیشنهاد میدهید؟
بازار تأمین مالی،به دو قسم ابزارهای سرمایهای و ابزارهای بدهی تقسیم میشود. اما عمدتا وقتی از تأمین مالی صحبت به میان میآید، مباحث ناظر بر حوزه ابزارهای بدهی مورد توجه است. در زمینه ابزارهای بدهی، مهمترین نیاز از نظر بنده، ضرورت تسهیل شرایط انتشار حداقل برای ناشران برتر بورسی است. البته زمانی مقرر بود که ظرفیت بازار بدهی به شرکتهای شفاف بورسی اختصاص یابد و ظرفیت تسهیلاتدهی بانکها برای شرکتهای با شفافیت پایینتر و نیز سرمایه در گردش (کوتاه مدت) بکار گرفته شود اما وضع مجموعهای از آییننامهها و قوانین برای شرکتها در کنار سهولت انتشار اوراق ناظر بر تأمین مالی دولت، در نهایت نتیجه کار را به صورتی درآورده است که ظرفیت بازار بدهی ناشی از تجمیع منابع در صندوقهای سرمایهگذاری، نصیب دولت شده است و شرکتهای بورسی و غیربورسی سهم قابل ذکری از این منابع را بدست نیاوردهاند. باید این پرسش را مطرح کرد که وضعیت مذکور از کجا ناشی شده است؟ اولا سهولت دولت در اخذ مجوزها و ثانیا علاقه شرکتها به تعامل با بانکها از عوامل مسئله مذکور به شمار میآیند. 
اگرچه دولت برای اخذ مجوزهای خود با توجه به تضامین بودجهای و پیگیری مقامات ارشد دولتی در نهایت با سرعت به خواسته خود دست مییابد، اما در سمت مقابل شرکتها نیز کمتر با تن دادن به نظم و انضباطی که انتشار اوراق و عرضه به عموم ایجاب میکند، موافقت دارند. البته ترتیبات اداری دریافت مجوز انتشار اوراق نیز مزید بر علت است. در این مقطع زمانی، پیشنهاد میشود تا مشوقهایی برای استفاده از بازار بدهی به شرکتهای برتر بورسی/ فرابورسی و سهامداران عمده آنها داده شود. سادهترین نوع این مشوقها، تسهیل در اعطای مجوزهای انتشار اوراق بدهی است.
 یعنی دستورالعملها مشکل اصلی دشوار شدن روند تأمین مالی هستند؟
اگر شما با دستاندرکاران نگارش دستورالعملها گفتوگو داشته باشید، متوجه میشوید که آنان نیز برای این سختگیریها به طیفی از دلایل اشاره میکنند که ریشه در مسائل تئوریک انتشار و یا تجارب قبلی (نظیر نکولها و یا بیتوجهیها) دارد. از این روست که نمیتوان خواستار تسهیل کلی فرآیندها شد. شاید روش بهینه این باشد که یک سیاست پویا و دینامیک پیگیری شود و در مواقعی – شبیه وضعیت فعلی-، اعطای مجوزها به دستهای خاص از ناشران که اعتبار روشنی دارند با سهولت بیشتری انجام شود. 
 به نظر میآید بیشتر تأمین سرمایهها نقش اپراتوری در تأمین مالی دارند، نظرشما چیست؟
همانطور که میدانید انتشار دو بخش دارد، یک بخش نگارش گزارشات مورد نیاز تا اخذ مجوز است که اصطلاحا با عنوان «مشاوره عرضه» شناخته میشود. بخش دوم از زمان اخذ مجوز انتشار تا سررسید اوراق را شامل میشود. اگر منظور از «نقش اپراتوری» این باشد که بخش اول را فیالمثل در اوراق دولتی انجام نمیدهد، باید عرض کنم که در این دسته از اوراق ناشر زمانی به شرکتهای تأمین سرمایه مراجعه میکند که مجوزهایش را اخذ کرده است و نیازی به خدمات بخش اول ندارد. در این وضعیت نمیتوان ناشر را به دریافت خدماتی که به آن نیازی ندارد، مجبور کرد. اما این توان کاری و کارشناسی، برای سایر مراجعان فعال است، که سپهر و عموم شرکتهای تأمین سرمایه پروندههایی به این شکل را در دست اقدام دارند. 
 در لایحه بودجه 99 اختصاص 50 درصد منابع صندوقها به اوراق دولتی مطرح شده، در صورت تصویب چه آثاری به همراه خواهد داشت؟
به نکته مهمی اشاره فرمودید. از نگرانیهای یکی دو ماه گذشته مدیران و تصمیمگیران در شرکتهای تأمین سرمایه، یکی همین موضوع الزام به خرید اوراق دولتی است. هم اصل قصه محل اشکال است و هم مجازاتی که در صورت عدم خرید تدارک دیده شده، قابل تامل است. بحث مجازات مدیران و درگیر کردن صندوقها با مقامات مالیاتی به تنهایی انگیزه مدیران صندوقها برای حفظ یا توسعه را از میان خواهد برد و این یعنی کوچک شدن دایره داراییهایی که تحت مجوزهای مقام بازار سرمایه به پیش برده میشوند. این موضوع آثاری دارد. هم برای شرکتهای تأمین سرمایه به عنوان مدیران این صندوقها که با خون دل این صندوقها را توسعه دادهاند و هم برای بازار سهام (ناشی از فروش سهام موجود در این صندوقها و...). روشن است که عاقبت این روند چقدر برای همهمان تلخ است. اصل قصه هم درست نیست. اعمال فشار بر مدیر صندوق برای خرید یک دارایی خاص، با همه اصول نظارتی و چارچوب تئوریک صندوق که از قضا سازمان بورس هم فوقالعاده به آن اصرار دارد، در تناقض است.
 روند و برنامههای تأمین سرمایه سپهررا چگونه ارزیابی میکنید؟
سپهر در آذرماه امسال به نهمین سال خود پا گذاشت. در پس این سالها و با زحمات جمعی اکنون به جایی رسیدهایم که ضمن حفظ خوشنامی و اعتبار حرفهای، داراییهای تحت مدیریتمان از 11 هزار میلیارد تومان عبور کرده است. در خرید و فروش همه طبقات دارایی حضور داریم و دانش مرتبط با آن را در مجموعهمان توسعه دادهایم. شرکای کاری خود را در دولت، بخش خصوصی و شهرداریها یافتهایم. مسئله اصلی ما و شاید سایر شرکتهای تأمین سرمایه، ممنوعیتی است که ناشی از دستورالعمل بانک مرکزی برای شرکتهایی که سهامدار بانکی دارند، ایجاد شده است. از جمله اهداف مان نیز این است که در حوزه بینالملل فعال شویم و در گام نخست انتشار اوراق بدهی ارزی را به سرانجام برسانیم. ولی روزگار فعلا یار نیست. البته به نظر میآید روزی نه چندان دور، بستر این فعالیت نیز برای شرکتهای تأمین سرمایه مهیا شود. عملکرد سپهر در چند سال گذشته به لحاظ اعداد و ارقام مندرج در صورتهای مالی، بسیار مطلوب و دائما رو به رشد بوده است. همه مدیران عامل در امتداد همدیگر، تلاش کرده اند که سپهر بیش از پیش به سمت درآمدهای پایدار با رعایت ملاحظات مدیریت ریسک حرکت کند. بزرگان گفتهاند که برای تعالی و سرآمدی، انتهایی متصور نیست، بر این اساس سال آینده ضمن تلاش سیستماتیک برای حفظ دستاوردهای گذشته، تلاش خواهیم کرد تا با حفظ آرامش و به دور از هیاهو، نیمنگاهی نیز به توسعه کمی و کیفی خود داشته باشیم.
 صندوقهای تأمین سرمایه سپهر در جذب نقدینگی چه میزان موفق بودند؟
بهترین شاخص برای پاسخ به این پرسش، نگاه به وضعیت «صندوق اندوخته پایدار سپهر» و «صندوق پارند پایدار سپهر» است. در یک سال گذشته، «اندوخته» با رعایت تمامی ملاحظات قانونی و از جمله خرید سهام، از محدوده 4 هزار میلیارد تومان به جایی رسیده که اکنون از مرز 7 هزار میلیارد تومان عبور کرده است و توانسته مقبول طیف گستردهای از سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی قرار گیرد. «پارند» که اصطلاحا ETF و در بازار و روی تابلو معامله میشود نیز میان اهالی بازار سرمایه مشهور و زبانزد است و اکنون در حدود 3 هزار میلیارد تومان دارایی در آن مدیریت میشود. 
 در چه حوزههایی فعالیت بیشتری دارید؟
تقریبا در تمامی حوزههایی که امکان فعالیت وجود دارد، کار میکنیم. برخی از حوزهها را محل کسب سود و درآمد میدانیم و برخی دیگر را نیز با نگاه دانشافزایی و یادگیری پیگیری میکنیم. اعتقاد داریم که تمرکز بر این حوزههای کاری نیز درنهایت سبب کسب بازده برای سهامدارانمان خواهد شد. همچنین در زمینه انتشار انواع اوراق بدهی، به دولت، شهرداریها و بخش خصوصی خدمت کردهایم و از ابتدای سال جاری بیش از 3500 میلیارد تومان انواع اوراق بدهی منتشر کردهایم و تا پایان سال نیز بیش از 1200 میلیارد تومان اوراق در دست انتشار داریم. پیرامون صندوقهای سرمایهگذاری نیز فعالیتها تشریح شد. که دستاورد مهمی برای تأمین سرمایه سپهر محسوب میشوند. در بازارهای طلا، زعفران، زیره و ابزارهای مشتقه نیز فعال هستیم و در حد مقدور و مجوزهایی که میتوانیم اخذ کنیم فعالیتهای مثبتی داشتهایم. در برخی از حوزههای دیگر از جمله سرمایهگذاری جسورانه (VC) نیز به صورت غیر مستقیم و از طریق صندوق جسورانه دانشگاه تهران فعال بوده و در اتمسفر هستیم که در صورت رفع منع قانونی به شکل نهادی نیز وارد خواهیم شد. میتوان گفت که با آرامش و بررسی همهجانبه در تمامی حوزهها حضور داریم. 
 استراتژی تأمین سرمایه سپهر بیشتر بر انتشار اوراق بدهی بوده، باز هم همین استراتژی را در پیش دارید؟
حتما همین طور خواهد بود. «انتشار اوراق بدهی» در کنار «حفظ و توسعه میزان دارایی تحت مدیریت»، دو گام مهم و اساسی هستند که مجموعههایی شبیه ما باید بهصورت توامان به آن بپردازند. در طی این سالها طرف همکاری ناشران مختلفی بودهایم و در آینده نیز به کار با آنها ادامه خواهیم داد و متناسب با میزان داراییهای تحت مدیریت و سایر ظرفیتهایمان به انتشار اوراق خواهیم پرداخت. 
 چه برنامههایی برای مدیریت صندوقهای تأمین سرمایه سپهر دارید؟
در حال حاضر حجم داراییهای تحت مدیریت سپهر به ویژه در دو صندوق «اندوخته» و «پارند» رشد معناداری را تجربه کرده و ضرورت ارتقای روشهای مشتریمدارانه برای ما بیش از پیش مهم شده است. در همین مسیر به لحاظ سازمانی، مدیریت مستقلی برای «بازاریابی و خدمات مشتریان» راهاندازی کردهایم و در زمینه ابزارهای تحت وب و حتی گسترش جغرافیایی نیز برنامههایی داریم که به مرور به مورد اجرا خواهیم گذاشت. البته ماحصل این اقدامات، حفظ مشتریمدارانه سرمایهگذاران فعلی، افزایش تعداد و میزان سرمایهگذاری آنان خواهد بود. 
 چه برنامه ای برای ورود به بورس دارید؟
این بحث سال گذشته در مجمع عمومی سالانه مطرح که در نهایت با نظر مثبت روبهرو نشد. بدیهی است که هیأت مدیره و همکاران شرکت، تابع نظرات سهامداران هستند و مطابق نظر آنان عمل خواهیم کرد.
 وضعیت کاری تأمین سرمایهها در سال آینده را چگونه پیشبینی میکنید؟
شرکتهای تأمین سرمایه ساختارهای چابک و هوشمند دارند و متناسب با ظرفیتهایی که در اقتصاد کشور ایجاد میشود، اقداماتی را در دستور کار قرار میدهند. به واسطه میزان مراجعه دولت به بازار بدهی، سال پر کاری خواهیم داشت. اگر توسعه صندوقها در دستور کار باشد، بحث سرمایهگذاری در بازار سهام نیز متاثر از توسعه یا حفظ صندوقها برای ما مهم است و بازار کارمان را گرم میکند. اینها از آن جنس پرکاریهاست که برایما خوشایند خواهد بود. اگر بحث کوچک کردن صندوقها نیز مطرح شود، همه درگیر پیادهسازی این هدف خواهیم بود که در شکل فروش سهام، اوراق و ابطال سپردههای صندوقها جلوهگر خواهد شد. این موضوع نیز نوعی پرکاری ایجاد خواهد کرد اما در واقع مطلوب هیچکسی نخواهد بود.

 در خصوص معاملات الگوریتمی چه نظری دارید؟ 
بطور کلی مکانیزاسیون اتفاق مثبت و مبارکی است. در حوزه معاملات و بازار سهام مکانیزه کردن از طریق مفهوم معاملات الگوریتمی مطرح میشود. بنابراین بهصورت تئوریک بعید است که کسی مخالف باشد اما در عمل، رواج یک پدیده متاثر از میزان تسهیل در امور و حل مسئله است. باید دید که معاملات الگوریتمی و ارائهکنندگان این خدمت، در عمل چه میزان میتوانند به کاربران خود سهولت اجرایی هدیه کنند و از دغدغههای آنان بکاهند. البته در نظر داریم تا سال 1399 بخشی از امور کاریمان در صندوق بازارگردانی سپهر را ازطریق معاملات الگوریتمی پیش ببریم. به نظر میآید تجربه خوبی حاصل شود.
 برای فرهنگ سازی و ارتقای دانش افراد غیرحرفه ای و نوسهامداران چه اقداماتی باید انجام دهیم؟
هر کسی در این بازار به فراخور جایگاه خودش میتواند به فرهنگسازی کمک کند. در سپهر تلاش میکنیم که جامعه مشتریان خود را با ابزارهای مالی آشنا و برای آنان افقی برای ورود به ابزارهای دیگر فرآهم آوریم. در این مسیر، راهاندازی «سامانه جامع سرمایهگذاری سپهر» به آدرس www.sifund.ir را در دست اقدام داریم که امکان انتخاب گزینههای دیگر سرمایهگذاری را به مشتریانمان خواهد داد. این مسیر هر چند که آهسته آهسته خواهد بود، اما با دانش، اطلاع و انتخاب ایشان خواهد بود و ما نیز دائما نسبت به ارتقای دانش سرمایهگذاری، مشتریان خود اهتمام خواهیم داشت. اعتقاد داریم که تشکیل کنسرسیومی از صندوقهای سرمایهگذاری خوشنام و فعال برای مدیریت تولید محتوای آموزشی در سطحی فراگیر میتواند جهش قابل توجهی در این فرهنگ سازی ایجاد کند.